АДЕП-АХЛАК

Адамга достун таасири чоң болгондуктан, мусулман адам жакшы дос тандоого аракет кылуусу керек. Алланын элчиси (ага Алланын салават-саламдары болсун) жакшы достун пайдаларын жана жаман достун зыяндарын баяндап мындай деген: قَالَ رَسُولُ اللهِ  صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَ الْجَلِيسِ السَّوْءِ كَحَامِلِ الْمِسْكِ ، وَنَافِخِ الْكِيرِ ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ ، إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ ، …

Ислам дини мусулман адамды жанында жашаган кошунасы, бирге иштеген кесиптеши, жана бирге жүргөн сапарлашы менен эң жакшы мамиледе болууну үйрөтөт. قال تعالى: ﴿وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ﴾ (النساء:  36) Алла Таала айтты: «Алла Таалага кулчулук (ибадат) кылгыла жана Ага эч нерсени …

Жакындар менен туугандык байланышта болуу бул дүйнөдө ырыскынын кең, өмүрдүн узун болуусуна ал эми, Акыретте болсо, Алла Тааланын ыраазылыгына жана соопторуна жеткирүүчү себептерден болуп эсептелет.   قَالَ رَسُول َصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «قَالَ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُبْسَطَ لَهُ فِي رِزْقِهِ وَيُنْسَأَ لَهُ فِي أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ» ‌ {رواه البحاري: 5986 ومسلم: 2557} Алланын элчиси (ага Алланын салават-саламдары болсун) айтты: «Кимде-ким, ырыскысынын …

Алла Таала пенделерин жубу мене жараткан. Ошондуктан Ислам дини да жуптукта өмүр сүрүүгө кызыктырат. قال تعال: ﴿وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ﴾    {النحل: 72} Алла Таала айтты: «Алла силер үчүн өзүңөрдөн жуптарды жаратып, жуптарыңардан силер үчүн балдарды, неберелерди жаратты жана силерди адал — таза ырыскылар …

Алла Таала ата-эненин жүрөгүнө балдарына болгон ырайымдуулук, мээримдүүлүк жана аёо сезимдерин жараткан. Ал сезимдер бала тарбиялоодо, аларды келечекке даярдоодо, калыптануусуна жана келечекте жакшы натыйжаларды берүүдө эң чоң роль ойнойт. Мына ошондуктан Ислам шарияты жүрөктөргө мээримдүүлүктү бекемдеп, ата-энелерди ал сыпат менен калыптанууга кызыктырат. Мусулман адам өз балдарына карата төмөнкү адептерге көңүл бурганы жакшы: 1.  Балдарына мээрим төгүп, ырайымдуу болуу. قَالَ أَبُو …

Ислам дини ата — эненин даражасын башка диндерде жок даражага көтөргөн. Анткени, Алла Таала ата — энеге болгон жакшы мамилени, аларга урмат — сый көрсөтүүнү Алла Таалага ыйман келтирип, сыйынуудан (ибадат кылуудан) кийинки эле орунга койгон. قال تعالى: ﴿وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا﴾ (النساء: 36) Алла Таала айтты: «Алла Таалага кулчулук (ибадат) кылгыла жана Ага эч нерсени …

Сапар бул – адам баласынын түрдүү муктаждыктарын аткаруу үчүн бир орундан экинчи орунга которулуусу. Алланын элчиси (ага Алланын салават-саламдары болсун) сапар машакатын (кыйынчылыгын) жеңилдетүү үчүн кээ бир адептерди үйрөтүп кеткен. Алар төмөнкүлөр:  1. Сапарга үч же андан көп жолдош менен чыгуу. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «الرَّاكِبُ شَيْطَانٌ وَالرَّاكِبَانِ شَيْطَانَانِ وَالثَّلَاثَةُ رَكْبٌ» {رواه أبو داود: 2607 والترمذي: 1674} …

  Мусулман адамдын аткарууда жана калтырууда ыктыярдуу болгон ар бир ишти баштаардан мурда истихаара жасоосу сүннөт. Истихаара жасооону каалаган (мусулман) адам парз болбогон эки рекет намаз окуп, андан кийин өзгөчө (истихаара дубасы) менен бүтүрөт. Ал дубада өзүнүн алсыздыгын, илиминин аздыгын жана келечекти билбестигин мойунга алып, Алла Таалага кайрылып, жаманынан алыстатып, эки дүйнө жакшылыгына жеткире турган ишти көңүлүнө салып, аны жеңил …

Кийим кийүү кооздук жана авратты (шариятта денени ) жабуу. قال تعالى: ﴿يَا بَنِي آَدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآَتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ﴾ (الأعراف: 26) Алла Таала айтты: «Оо, Адам балдары! Биз силерге уяттуу жериңерди беките турган жана кооздоно турган (муктаждык) кийимди түшүрдүк. (Бирок), такыбаалык кийими – эң жакшы кийим[1]».                                  (Аъарааф: 26) Мына ошондуктан мусулман адам кийим …

Мусулман адам Алла Таалага ибадат кылуу (сыйынуу) үчүн ден — соолугун сактоосу керек. Ал эми ден — соолукту сактоонун негизги булагы болуп, тамактануу эсептелет. Демек, пенденин тамактанып, күч — кубат алуусу Алланын ибадаты үчүн гана болуу керек. Ибадат болсо, адамдын Акырет бактылуулугуна жетүүсүнө себеп болот. Ошондуктан мусулман адам тамактанууда шарият көрсөткөн төмөнкү адептерге көңүл бурат: 1.  Арам жана (арамдыгында) шеги …